Dava Şartı Arabuluculuğun Medeni Usûl Hukukuna Etkisi
Arabuluculuk kurumunun bir dava şartı olarak düzenlenmesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda (HMK) yer alan temel dava prensipleri ve kurumları üzerinde önemli etkiler doğurmuştur.
Dava Çeşitleri Bakımından Etkisi
Medeni usul hukukunda davalar temel olarak üçe ayrılır: Eda davaları, tespit davaları ve inşai davalar. Dava şartı arabuluculuk, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat taleplerine ilişkin davalarda zorunludur. Bu, arabuluculuğun büyük ölçüde **eda davaları** için geçerli olduğu anlamına gelir.
Ancak, bir tespit davası (örneğin, kira bedeli tespiti) veya inşai dava (örneğin, ortaklığın giderilmesi) dolaylı olarak bir para alacağı içerse bile, davanın asıl amacı bir hukuki durumun tespiti veya yeni bir hukuki durum yaratmak olduğundan, bu tür davalar genellikle dava şartı arabuluculuk kapsamında değerlendirilmez.
Davaların Yığılması (Objektif Dava Birleşmesi) ve Arabuluculuk
Davaların yığılması (HMK m. 110), davacının aynı davalıya karşı birden fazla bağımsız talebini aynı dava dilekçesinde ileri sürmesidir. Bu durumda, her bir talep bağımsız bir dava niteliğindedir. Dolayısıyla, dava şartı arabuluculuk, her bir talep için ayrı ayrı değerlendirilmelidir.
Örnek Uygulama:
Bir işçinin, aynı dava dilekçesinde hem işe iade (arabuluculuk zorunlu) hem de sendikal tazminat (arabuluculuk zorunlu değil) talep etmesi durumunda, işe iade talebi için arabulucuya başvurulmuş olması yeterlidir. Mahkeme, arabuluculuğa tabi olmayan sendikal tazminat talebi için dava şartı yokluğu kararı veremez.
Derdestlik ve Arabuluculuk
Derdestlik (HMK m. 114/1-ı), aynı davanın daha önceden açılmış ve halen görülmekte olmasıdır. Arabuluculuğa başvurulmuş olması, bir davanın açılmış olduğu anlamına gelmez. Bu nedenle, bir uyuşmazlık için arabuluculuk süreci devam ederken, aynı konuda dava açılması halinde derdestlik itirazında bulunulamaz. Ancak, arabuluculuğun dava şartı olduğu bir durumda, süreç tamamlanmadan dava açılırsa, dava "dava şartı yokluğu" nedeniyle usulden reddedilir.
Usul Hukuku ve Arabuluculuk İlişkisi
Arabuluculuk ve dava süreçlerinin birbiriyle olan karmaşık ilişkisi, hak kayıplarını önlemek adına uzman bir hukuki değerlendirme gerektirir. Süreçler hakkında detaylı bilgi için bizimle iletişime geçin.
Hukuki Danışmanlık Alın