Vasiyetname ve Vasiyatname Türleri: Geleceğinizi Güvenle Şekillendirin
Vasiyetname ve vasiyatname türleri hakkında detaylı bilgi alın. Geleceğinizi güvence altına almak için Av. Cihat Demirbağ Hukuk ve Arabuluculuk Ofisi ile çalışın. Hukuki süreçlerinizde güvenilir bir partner bulun.
Şekli Anlamda Vasiyetname
Miras hukuku, insanın en kişisel kararlarından biri olan ölüme bağlı tasarrufları sıkı şekil şartlarına bağlamıştır. Bunun nedeni, mirasbırakanın iradesinin güvenle korunması ve ölümden sonra çıkabilecek tereddütlerin en aza indirilmesidir. Vasiyetname, bu ölüme bağlı tasarrufların en temelidir ve mirasbırakanın tek taraflı iradesiyle yaptığı, karşı tarafa varması gerekmeyen hukuki bir işlemdir. Kişi, ölüm gerçekleşinceye kadar dilediği anda vasiyetinden dönebilir; bu yönüyle vasiyetname, tam anlamıyla özgür iradeye dayalı bir tasarruftur.
Hukukumuzda vasiyetname üç şekilde yapılabilir: resmi vasiyetname, el yazılı vasiyetname ve olağanüstü koşullara özgülenmiş sözlü vasiyetname.
1. Resmi Vasiyetname
TMK m. 532 uyarınca resmi vasiyetname, iki tanığın katılımıyla bir resmi memur tarafından düzenlenir. Uygulamada bu görev genellikle noter tarafından yerine getirilir; ancak kanun, sulh hâkimine, konsolosluklara ve belirli durumlarda köy muhtarlarına da bu yetkiyi vermiştir.
Resmi vasiyetnamede esas olan, TMK’da düzenlenen şekil şartlarına tam uyulmasıdır. Noterlik Kanunu’nda ayrıca şekle ilişkin hükümler bulunsa da, bir çelişki olduğunda TMK hükümleri önceliklidir. TMK’daki şartlar yerine getirilmişse, Noterlik Kanunu’ndaki şekil eksiklikleri vasiyetnameyi geçersiz kılmaz; ancak TMK’nın şekil kurallarına uyulmaması vasiyetnamenin iptaline yol açar.
Kimler resmi vasiyetnameye memur veya tanık olamaz? (TMK m. 536)
- fiil ehliyeti olmayanlar,
- ceza mahkemesince kamu hizmetinden yasaklananlar,
- okuma-yazma bilmeyenler,
- mirasbırakanın eşi, alt ve üst soyu, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri
Bu yasak kesindir; ihlali hâlinde vasiyetname tanıksız yapılmış sayılır ve şekil sakatlığı oluşur. Aynı mantık gereği, evlatlık ve evlat edinen de katılamayanlar arasında değerlendirilmelidir.
Resmi vasiyetnamenin iki şekli
TMK iki yöntem öngörür:
- Okunarak ve imzalanarak yapılan resmi vasiyetname (TMK 533–534)
- Okunmadan ve imzalanmadan yapılan resmi vasiyetname (TMK 535)
Okuyup yazabilen mirasbırakan her iki yöntemi de seçebilir; okuyamayan veya yazamayanlar ise yalnızca TMK 535 kapsamında işlem yapabilir.
1.1. Okunarak ve İmzalanarak Yapılan Resmi Vasiyetname
Mirasbırakan son isteklerini resmi memura iletir. Bu iletim sözlü olabilir, yazılı olabilir veya avukat tarafından hazırlanmış bir metin memura teslim edilebilir. Resmi memur bu metni yazar veya yazdırır ve okunmak üzere mirasbırakana verir.
Mirasbırakan metni resmi memurun huzurunda okur, uygun bulursa imzalar. İmza yerine mühür veya el ile yapılmış işaret kullanılamaz. Resmi memur da metni tarih atarak imzalar.
Ardından mirasbırakan iki tanık huzurunda metni okuduğunu ve arzularını içerdiğini beyan eder. Tanıkların vasiyetnamenin içeriğini bilmesi gerekmez. Tanıklar, mirasbırakanın beyanını kendi huzurlarında yaptığını ve onu ölüme bağlı tasarrufa ehil gördüklerini yazarak imzalar.
1.2. Okunmadan ve İmzalanmadan Düzenlenen Resmi Vasiyetname
Mirasbırakanın okuyamaması veya yazamaması durumunda TMK 535 uygulanır.
Mirasbırakan arzularını resmi memura bildirir; memur metni yazar veya yazdırır ve iki tanığın huzurunda mirasbırakana okur. Mirasbırakan metnin son arzularını içerdiğini beyan eder. Resmi memur metni tarih koyarak imzalar; tanıklar da hem beyanın kendi huzurlarında yapıldığını hem de vasiyetnamenin kendilerine okunduğunu ve mirasbırakanın tasarrufa ehil olduğunu yazarak imzalar.
Resmi memur düzenlenen vasiyetnamenin aslını saklamakla yükümlüdür.
2. El Yazılı Vasiyetname
El yazılı vasiyetname, mirasbırakanın başından sonuna kadar tamamen kendi el yazısıyla yazdığı, yine kendi el yazısıyla imzaladığı vasiyetnamedir. Hangi kâğıda veya hangi kalemle yazıldığı önemli değildir; önemli olan metnin tamamının mirasbırakanın eliyle oluşturulmasıdır.
Metnin yazımının veya düzeltilmesinin başka birine yaptırılması yasaktır; bunun sebebi, vasiyetnamenin gerçekliğini ve iradenin dış etkiye kapalı olmasını güvence altına almaktır.
3. Sözlü Vasiyetname
Sözlü vasiyetname istisnaidir ve yalnızca olağanüstü hâllerde mümkündür. Yakın ölüm tehlikesi, savaş, salgın hastalık veya ulaşımın kesilmesi gibi sebeplerle resmi ya da el yazılı vasiyetname düzenlenemiyorsa başvurulabilir.
Mirasbırakan aynı anda iki tanığa son isteklerini açıklar ve bunları yazmalarını veya yazdırmalarını ister. Tanıklar bu görevi derhal reddetmezse kabul etmiş sayılır.
Tanıklardan biri mirasbırakanın beyanını yer ve tarih belirterek yazar ve imzalar, ardından diğer tanık da imzalar. İki tanık birlikte gecikmeksizin belgeyi sulh veya asliye mahkemesine verir ve mirasbırakanı tasarrufa ehil gördüklerini hakime beyan eder.
Tanıklar isterlerse belge düzenlemek yerine derhâl mahkemeye gidip beyanı tutanağa geçirtebilirler.
Sözlü vasiyetname, olağanüstü halin sona ermesinden sonra mirasbırakanın bir ay içinde resmi veya el yazılı vasiyetname yapma imkânına kavuşması hâlinde kendiliğinden hükümsüz olur.
Tanıkların vasiyetçiyi görmesi şart değildir; beyanı duymaları yeterlidir. Resmi vasiyetnamede tanık olamayacak kişiler burada da tanık olamaz.
Sonuç
Vasiyetnamenin geçerliliği tamamen şekle bağlıdır. Bu nedenle hangi vasiyet türüne başvurulursa başvurulsun, iradenin doğru ifade edilmesi ve kanunun öngördüğü şekil şartlarının eksiksiz yerine getirilmesi gerekir. Miras bırakan açısından mesele yalnızca bir belge düzenlemek değil; gelecekte çıkabilecek ihtilaflara karşı iradesini güvence altına almak meselesidir.
Hukuki Sorularınız İçin Uzman Desteği
Hukuki süreçler karmaşık ve kafa karıştırıcı olabilir. Hak kayıpları yaşamadan, en doğru stratejiyi belirlemek için uzman avukatlarımızla görüşün.
Hukuki Destek Alın