Vasiyetnamenin Açılması ve Okunması (TMK m. 596)
Vasiyetnamenin sulh mahkemesine teslimi, açılması ve tebliği süreçlerini TMK m. 595-598'e göre öğrenin. Noter kayıt sistemi, mirasçılık belgesi, tereke tespiti ve bekletici mesele kuralları hakkında detaylı bilgi edinin.
Vasiyetnamenin Hakime Ulaşması ve Süreçleri
1. Vasiyetnamenin Hakime Ulaşması (TMK m. 595 – Noterlik Kanunu m. 69)
1.1. Genel Kural: Herkes İçin Geçerli Teslim Yükümlülüğü
Türk Medeni Kanunu'na göre, mirasbırakan öldükten sonra ele geçen vasiyetname –geçerli olsun olmasın– gecikmeden, mirasbırakanın son yerleşim yeri sulh hukuk mahkemesine verilmelidir.
Bu yükümlülük yalnızca vasiyetçiye veya notere değil; vasiyetnameyi fiilen elinde bulunduran herkese yöneliktir. Örneğin:
murisın ölümünü öğrendiği anda vasiyetnameyi mahkemeye teslim etmek zorundadır. Teslimi geciktiren veya vasiyetnameyi kasten saklayan kişi, hem doğacak zararlardan sorumlu tutulabilir hem de ağır hallerde ceza hukuku bakımından sorumluluğu tartışma konusu olabilir.
1.2. Noterde Saklanan Vasiyetnameler ve Otomatik Bildirim Mekanizması
Vasiyetnamelerin önemli bir kısmı noterlerde saklanır. Bu durumda, genel kuralın yanında özel bir bildirim ve aktarma mekanizması işler.
Noterlik mevzuatına göre:
Süreç Akışı:
1.3. Noter Dışında Saklanan El Yazılı Vasiyetnameler
El yazılı vasiyetnamenin notere bırakılması zorunlu değildir. Mirasbırakan vasiyetnameyi evde, kasada, bir yakınının yanında da saklayabilir. Bu durumda:
2. Vasiyetnamenin Açılması ve Okunması (TMK m. 596)
Vasiyetname mahkemeye ulaştıktan sonra sırada açılma ve okunma safhası vardır. Kanun bu konuda oldukça net bir takvim öngörür:
Sulh hâkimi, vasiyetnamenin açılacağı gün ve saati belirleyip, bilinen mirasçıları ve diğer hak sahiplerini (atanmış mirasçılar, vasiyet alacaklıları vb.) oturuma çağırır. Herkesin gelmesi şart değildir; kimse gelmese bile hâkim vasiyetnameyi açar, okur ve bu işlemi ayrıntılı bir tutanakla kayıt altına alır.
3. Tebliğ ve İlan (TMK m. 597)
Vasiyetname mahkeme huzurunda açılıp okunduktan sonra, bu kez tebliğ aşaması başlar. Kanun, vasiyetnamenin sadece duruşma tutanağında kalmasını yeterli görmez; mirasçının veya vasiyet alacaklısının eline somut bir belge geçmesini ister.
Tebliğ Kapsamı
İlan Durumu
Adresleri belli olmayan veya nerede oldukları bilinmeyen mirasçılar için ise, vasiyetnamenin ilgili kısımlarının ilanen tebliği gündeme gelir.
4. Mirasçılık Belgesi (Veraset İlamı) ile Bağlantı (TMK m. 598)
Vasiyetname açılıp ilgililere tebliğ edildikten sonra, mirasçılar bankada, tapuda, vergi dairesinde, ticaret sicilinde işlem yapmak ister. İşte burada devreye mirasçılık belgesi (veraset ilamı) girer.
Noter Tarafından
Mahkeme Tarafından
5. Tereke Tespiti ve Tereke Defteri (TMK m. 589 ve Devamı)
Vasiyetnamenin açılması ve tebliği, hak sahiplerinin kimler olduğunu ve murisin iradesinin ne olduğunu gösterirken; terekenin tespiti mirasın ekonomik içeriğini ortaya koyan koruma mekanizmasıdır.
Tereke Tespiti Talebinde Bulunabilecekler
Tereke Defteri İçeriği
6. Bekletici Mesele: Açılma, Tereke, Mirasçılık Belgesi ve İptal Davaları Arasındaki Bağ (HMK m. 165)
Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda yer alan bekletici mesele kurumu, miras–vasiyet–tereke uyuşmazlıklarının birbirine bağlandığı kritik noktadır. Bir davanın sonucu, diğer bir dava veya işlemin sonucuna bağlıysa; mahkeme ikinci dosyanın sonucunu bekleyip, kendi kararını ona göre vermek zorunda kalabilir.
a) Vasiyetnamenin Tenfizi Davası ↔ Vasiyetnamenin İptali Davası
Bir taşınmaz, vasiyetnameye dayanılarak tenfiz/tapu iptali ve tescil davasına konu edilmiştir. Aynı vasiyetname hakkında başka bir mahkemede iptal davası devam etmektedir.
b) Atanmış Mirasçılık Belgesi ↔ Vasiyetnamenin Açılması / İptali
Atanmış mirasçı, vasiyetnameye dayanarak kendisi için mirasçılık belgesi talep etmektedir. Buna karşılık, vasiyetnamenin açılması dosyası veya vasiyetnamenin iptali davası henüz sonuçlanmamıştır.
c) Terekenin Tespiti ↔ Alacak veya İcra Takipleri
Mirasçılar terekenin resmi defterinin tutulmasını talep etmiş, aynı zamanda tereke borçlarıyla ilgili alacak davaları ya da icra takipleri sürmektedir.
Hukuki Sorularınız İçin Uzman Desteği
Hukuki süreçler karmaşık ve kafa karıştırıcı olabilir. Hak kayıpları yaşamadan, en doğru stratejiyi belirlemek için uzman avukatlarımızla görüşün.
Hukuki Destek Alın