Menfi Tespit Davasında Arabuluculuk Zorunlu mu?
Ticari uyuşmazlıklarda sıkça karşılaşılan menfi tespit davaları için dava şartı arabuluculuk zorunluluğunun yasal dayanakları ve doktrindeki güncel tartışmalar.
Menfi Tespit Davasının Hukuki Tanımı
Menfi tespit davası, bir borçlunun, hukuki bir ilişki kapsamında borçlu olmadığının tespiti için açtığı bir dava türüdür. Bu dava, genel olarak Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda (HMK), icra hukuku açısından ise İcra ve İflas Kanunu'nda (İİK) özel olarak düzenlenmiştir.
Temel amaç, borçlunun hukuki durumunu netleştirmek ve olası bir icra takibinin haksızlığını ortaya koymaktır.
HMK Madde 106
Bir hakkın veya hukuki ilişkinin varlığının ya da yokluğunun belirlenmesi amacıyla tespit davası açılabileceğini düzenler.
İİK Madde 72
Borçlunun, icra takibinden önce veya takip sırasında borçlu olmadığını ispat için menfi tespit davası açabileceğini belirtir.
TTK Madde 5/A
Konusu bir miktar paranın ödenmesi olan ticari alacak ve tazminat talepleri için arabuluculuğu dava şartı olarak belirler.
Dava Şartı Arabuluculuk ve Doktrindeki Görüşler
Ticari davalarda arabuluculuğun dava şartı olması, Türk Ticaret Kanunu'nun (TTK) 5/A maddesi ile düzenlenmiştir. Bu madde, konusu "bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri" için dava açılmadan önce arabulucuya başvuruyu zorunlu kılar. Ancak menfi tespit davaları, bir miktar paranın ödenmesini değil, tam tersine "borçlu olunmadığının tespitini" talep eder.
Doktrindeki Hakim Görüş
Önde gelen hukukçular, menfi tespit davalarının arabuluculuğa tabi olmadığını savunmaktadır. Borçluyu arabulucuya zorlamanın, hak arama özgürlüğüne aykırı olacağı belirtilmektedir.
Kanun koyucu, menfi tespit davalarını zorunlu arabuluculuğa tabi tutmak isteseydi, bunu kanun metninde açıkça belirtirdi. Yorum yoluyla, ifa hükmü içermeyen bu dava türünü TTK 5/A kapsamına dahil etmek mümkün değildir.
Menfi Tespit Davanız İçin Hukuki Danışmanlık Alın
Haksız bir borç iddiasıyla mı karşı karşıyasınız? Menfi tespit süreciyle ilgili haklarınızı öğrenmek ve en doğru stratejiyi belirlemek için uzman avukatlarımızla görüşün.
Uzman Avukatla Görüşün