Dava Şartı Olarak Arabuluculukta Arabuluculuk Ücreti ve Giderler

Tarafların arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaları hâlinde, arabuluculuk ücreti, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesinin eki Arabuluculuk Ücret Tarifesinin İkinci Kısmına göre aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde karşılanır.

Bu durumda ücret, Tarifenin Birinci Kısmında belirlenen iki saatlik ücret tutarından az olamaz (HUAK m. 18A/12; HUAK Yönetmeliği m. 26/1). İş uyuşmazlıklarında dava şartı arabuluculuk faaliyetinde 2019 yılı Arabuluculuk Ücret Tarifesi itibarıyla iki tarafın bulunduğu hallerde bir saatlik ücret tutarı 340 Türk Lirası olduğundan, bu rakam 680 Türk Lirasından az olamayacaktır. İşe iade talebiyle yapılan görüşmelerde tarafların anlaşmaları durumunda, arabulucuya ödenecek ücretin belirlenmesinde işçiye işe başlatılmaması halinde ödenecek tazminat miktarı ile çalıştırılmadığı süre için ödenecek ücret ve diğer haklarının toplamı, Tarifenin İkinci Kısmı uyarınca üzerinde anlaşılan miktar olarak kabul edilecektir. Ticari uyuşmazlıklarında dava şartı arabuluculuk faaliyetinde 2019 yılı Arabuluculuk Ücret Tarifesi itibarıyla iki tarafın bulunduğu hallerde bir saatlik ücret tutarı 660 Türk Lirası olduğundan, bu rakam 1320 Türk Lirasından az olamayacaktır.

Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması veya iki saatten az süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâllerinde, iki saatlik ücret tutarı Tarifenin Birinci Kısmına göre Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenir. İki saatten fazla süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâlinde ise iki saati aşan kısma ilişkin ücret aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde uyuşmazlığın konusu dikkate alınarak Tarifenin Birinci Kısmına göre karşılanır. Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti, yargılama giderlerinden sayılır (HUAK m. 18A/13). İş uyuşmazlıklarında dava şartı arabuluculuk faaliyetinde 2019 yılı Arabuluculuk Ücret Tarifesi itibarıyla iki tarafın bulunduğu hallerde bir saatlik ücret tutarı 340 Türk Lirası olduğundan, bu rakam 680 Türk Lirasından az olmayacaktır. Ticari uyuşmazlıklarında dava şartı arabuluculuk faaliyetinde 2019 yılı Arabuluculuk Ücret Tarifesi itibarıyla iki tarafın bulunduğu hallerde bir saatlik ücret tutarı 660 Türk Lirası olduğundan, bu rakam 1320 Türk Lirasından az olamayacaktır. Şayet görüşmeler iki saatten fazla sürmüş ve sonuçta taraf- lar anlaşamamış ise iki saati aşan kısma ilişkin ücret aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde Tarifenin Birinci Kısmına göre karşılanacaktır. Örneğin, ticari uyuşmazlıklarında dava şartı arabuluculuk faaliyetinde taraflar, üç saatlik bir görüşme sonunda anlaşamadığı takdirde ilk iki saat için toplam 1320 Türk Lirası Hazine tarafından karşılanacak, kalan bir saatlik kısım ise 660 Türk Lirası olarak aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde ödenecektir. Bu örnekte arabulucu ücreti 1320+660=1980 Türk Lirası olarak gerçekleşecektir.

Hazineden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti, yargılama giderlerinden sayılacaktır. Dava açılması hâlinde mahkeme tarafından dava öncesi ödenen arabuluculuk ücretlerine ilişkin makbuz dosyaya eklenir. Hazine tarafından arabulucuya ödenen tutar, yargılama sonunda haksız çıkan taraftan alınarak Hazineye gelir kaydedilir. Yargılama giderleri olarak hükmedilen tutar 6183 sayılı Kanuna göre tahsil edilir (HUAK Yönetmeliği m. 26/2).

Aleyhine hüküm verilenler birden fazla ise mahkeme yargılama giderlerini, bunlar arasında paylaştırabileceği gibi, müteselsilen sorumlu tutulmalarına da karar verebilir (HMK 326/3).

Taraf, bir davada kendi adına hukuki koruma isteyen ve kendisine karşı hukuki koruma istenendir. Hazineden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti yargılama giderlerinden sayılacağı için, arabuluculuk ücretlerine ilişkin makbuz düzenlenirken, taraf kavramı, tarafların yargılama giderlerinden sorumluluğu çerçevesinde belirlenmelidir. Örneğin iş uyuşmazlıkları bağlamında, hizmet alımı yapılan alt işveren şirketler değişse bile,

TİCARİ UYUŞMAZLIKLARDA DAVA ŞARTI ARABULUCULUK başvuranın işverene ait aynı işyerinde kesintisiz olarak çalışmaya devam ettiği tespit edilmişse, diğer taraf yargılama giderlerinden müştereken ve müteselsilen sorumlu olacaktır. Bu durumda, diğer tarafta bir işveren ve birden çok alt işveren olsa dahi, başvuran ve diğer taraf olmak üzere toplam iki taraf üzerinden makbuz düzenlenmesi gerekmektedir. Bununla birlikte, eğer işçi, kesintili bir şekilde ve farklı dönemlerde birden çok işveren ve alt işverende çalışmışsa, her bir iş ilişkisinden doğan alacak ve haklar ayrı arabu- luculuk ve dava konusu oluşturacaktır. Bu durumda, başvuran dışında her bir taraf ayrı ayrı değerlendirilerek toplam taraf sayısı üzerinden makbuz düzenlenmesi gerekmektedir.

Konsorsiyum, tek bir şirketin üstlenemeyeceği bir işi, iki ya da daha fazla şirketin olanaklarını birleştirmeleri sonucunda söz konusu işin gerek- tirdiği kapasiteye ulaşılabilmek amacı ile yapılan bir ortaklık türüdür. Konsorsiyumlarda, her ortak işin belli bir bölümünü üstlenmektedir. Dava şartı arabuluculuk sürecinde, konsorsiyum tek bir taraf olarak değerlendirilmeli ve buna göre makbuz düzenlenmesi gerekmektedir.

Adi ortaklık sözleşmesi, iki veya daha fazla kişinin emeklerini veya mallarını ortak bir amaca ulaşmak üzere birleştirmeyi üstlendiği sözleşme olarak tanımlanır. Türk hukukunda adi ortaklıklar, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 620 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre “Adi ortaklık sözleşmesi, iki ya da daha fazla kişinin emeklerini ve mallarını ortak bir amaca erişmek üzere birleştirmeyi üstlendikleri sözleşmedir. Bir ortaklık, kanunla düzenlenmiş ortaklıkların ayırt edici niteliklerini taşımıyorsa, bu bölüm hükümlerine tabi adi ortaklık sayılır.” Dava şartı arabuluculuk sürecinde, adi ortaklık tek bir taraf olarak değerlendirilmeli ve buna göre makbuz düzenlenmesi gerekmektedir.

Arabuluculuk sürecinin sehven kayıt, mükerrer kayıt veya arabuluculuğa elverişli olmama nedeniyle sona erdirilmesi hallerinde arabulucuya ücret ödenmez (HUAK Yönetmeliği m. 26/3).

Tarafların arabuluculuk faaliyeti sonunda kısmen anlaşmaları hâlinde, sadece anlaşma son tutanağı ve taraflar isterlerse anlaşma belgesi düzenlenir. Bu durumda, arabulucunun ücreti tarafların arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaları hâlinde ödenecek ücret uyarınca hesaplanır ve taraflarca karşılanır. Bununla birlikte, üzerinde anlaşma sağlanamayan hususları içerecek şekilde anlaşamama son tutanağı düzenlenmez ve Adalet Bakanlığı bütçesinden ödeme yapılmaz.

Arabulucu, dava şartı arabuluculuk sürecinde taraflardan masraf isteyemez (AAÜT m. 2/4).

Arabuluculuk bürosu tarafından yapılması gereken zaruri giderler; arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması hâlinde anlaşma uyarınca taraflarca ödenmek, anlaşmaya varılamaması hâlinde ise ileride haksız çıkacak taraftan tahsil olunmak üzere Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanır (HUAK m. 18A/14). Büro, tarafların resmi kayıtlarda yer alan iletişim bilgilerini araştırmaya yetkilidir. Ayrıca büronun, mahkemenin yetkili büroyu belirlemesine ilişkin kararı taraflara tebliğ etme görevi vardır. Bu hükümler kapsamında büro tarafından yapılan giderlerin karşılanma ve tahsil yöntemi düzenlenmektedir. Dava açılması hâlinde mahkeme tarafından, yapılan zorunlu giderlere ilişkin makbuz dosyaya eklenir. Yargılama giderleri olarak hükmedilen tutar 6183 sayılı Kanuna göre tahsil edilir. (HUAK Yönetmeliği m. 26/4). Kamu görevlileri tarafından yürütülen arabuluculuk faaliyetleri sonucunda taraflarca anlaşılan ya da Tarifeye göre tahakkuk edecek arabuluculuk ücreti, arabulucunun listesinde yer aldığı komisyona bağlı adliye arabuluculuk bürosu veya adliye arabuluculuk bürosu bulunmayan yerde sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğüne arabulucu tarafından bildirilir. Taraflar, arabulucu ücretini belirlenen tarihte adliye arabuluculuk bürosu veznesine yatırır. Adliye arabuluculuk bürosu yasal kesintileri yaptıktan sonra arabulucunun bildirmiş olduğu banka hesabına havale eder. Dava şartı olan arabuluculuk anlaşamama hâlinde düzenlenen sarf kararı gereğince ücret Cumhuriyet savcılığınca arabulucunun banka hesabına yatırılır (HUAK Yönetmeliği m. 26/6).