Geçen süreçler nedeniyle gerek vatandaş gerekse müteahhitler birbirlerini tartacak kadar bilinçlense de suiistimal ve kazanç paylaşamama ülkemizde sevilen şeyler haline gelmiştir.

Özellikle satış grafiklerinin düşmesi, dövizin yükselmesi, demir fiyatlarının yükselmesi nedeniyle makas daralmıştır. Bu sebepler, müteahhit ve maliklerin paylaşım oranlarının da düşmesine sebep olmaktadır.

Şimdilerde geçen yılki paylaşım oranlarına yerlerini veremeyen malikler, teminat istemlerini de yumuşatmayınca git gide müteahhit bulamamaya ve bu müteahhit bulamama süreçlerinin uzaması nedeniyle de başka mağduriyetlere kapı aralamaktadırlar.

Özellikle;

• iki ayrı firmaya sözleşme imzalanması,
• komisyon alan maliklerin çıkıp, malikler arası adalet duygusunun sarsılmasına yol açması,
• uzayan süreçlerde çok malikli yerlerde, malik olanların çoğunun orta yaş üstü olması nedeniyle ölenlerin olması,
• hastalık yaşlılık vb. nedenlerle akli melekeleri zayıflayanların olması,
• vasilik kararı gerektiren hallerin ortaya çıkması, hisseler üzerindeki tedbir kararları nedneiyle anlamsız bekleyişlerin oluşması gibi bir sürü sorun doğmakta ve uzayan süreçler ise başka sorunları doğurmaktadır.

O nedenle 6306 S. Afet riskine yönelik bu yasa madem ki zaman içinde bir kentsel dönüşüm işine dönüşmüşse bu durum devlet tarafından da bir fırsata çevrilebilir.

Şöyle ki, kentsel dönüşüm süreçlerindeki hukuki engeller, dava türleri, imara ilişkin teşvik ve tedbirler topyekün değerlendirilerek, 6306 sayılı yasanın, bu konularla ilgili doğru atıflar sağlanarak daha güçlü bir hale getirilmesi gerekmektedir. Bunun için mahkemelerden, belediyelerden, spk lisanslı değerleme kuruluşlarından, müteahhit birliklerinden, kiracı derneklerinden, tapu ve belediyelerden bilgi ve değerlendirmeler alınarak alakalı diğer yasalarla ilgili de değişikliklerin ivedilikle yapılması gerekmektedir. Hatta şimdilerde tasarı halinde olan deprem yasası da ayrı bir kanun olacağına 6306 Sayılı kanunla eşgüdümlü olarak planlanmalıdır.

Yapamayacağı büyük işe giren müteahhitler elini verip kolunu kaptırıyor. Fırsatçılığın milli bir spora dönüştüğü ülkemizde girişimci ruhunu, gerçeklerle örtüştüremeyen bir çok müteahhit adayı veya komisyoncular hızını alamayıp fiilen veya maddi olarak yeterli olmadıkları halde rahatlıkla müteahhitliğe soyunabiliyor. Henüz dalda olan kuş için eldeki kuşlarını heba eden bu müteahhit adayları süreçlere yenik düşünce iflas edebiliyorlar. Bu durumda ise ellerindeki alanlara ait sözleşmeleri başka müteahhitlere pay etmeye derdine düşüp güven kaybettikleri gibi güvensizlik duyan zor malikler yaratıyorlar. Kimisi de zaten tümüyle arsa toplayıp devir etmek peşinde.

Ancak burada ortaya çıkan hesap hataları veya vaat ve menfaat çakışmaları da ayrı bir sorun olarak önümüze çıkıyor. İşte bu noktada zaten ticaret kanunundaki düzenlemelerle birlikte mali tablolarını internet sitelerinde yayınlamak zorunda olan şirketler gibi müteahhit şirketlerin de mali tablolarını ve buna ek olarak da temel ekip ve ekipmanlarını ticaret odalarından alacakları bildirimlerle ortaya koymaları ve yeterlilik sertifikaları almaları çok faydalı olacaktır. Zaten şirketlerin mal varlığı içinde yer alan iş makinaları ile ilgili kayıtlar ticaret odalarında genel olarak bulunmaktadır.

Bu hususta müteahhit firmaların bir sertifika denetimine tabi tutulmasını öneriyorum. Sertifikaların alınması kadar gruplandırılması da gerekir. Böylece 5000 m2 – 15.000 m2, 50.000 m2- 100.000 m2 gibi alanların her biri için ayrı grupta sertifikaya sahip olunması önemli bir adım olacaktır.

Böylece bu yeterliliklere ulaşmak için konsorsiyumlar da teşvik edilebilir. Konsorsiyum halindeki projeler iflasla sonuçlanan işleri bir nebze engelleyecek ve bir otokontrol sağlayacaktır.

Zira bu ülkede iflas eden her bir sermayedâr aslında milli sermayenin ve istihdamın, gelecekteki iş olanaklarının israf olması demektir.